Теңдеу. Теңдеудің түбірі

Сабақ тақырыбы

Сабақ 10

Теңдеу. Теңдеудің түбірі

Мерзімі 

Сынып     5

Қатысқандар саны                          

(   )

қатыспағандар саны

Сабақ негізделген оқу мақсаты

5.2.2.1

арифметикалық

амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережесі негізінде теңдеулерді шешу;

5.2.2.2

теңдеудің шығарылуының дұрыстығын тексеру тәсілдерін

қолдану;

Оқу нәтижелері

Барлық оқушылар теңдеуге мысалдар кетіре алады,

қарапайым теңдеудің мәнін таба алады. Бүгінгі сабақта оқушылартеңдеу,

теңдеудің түбірін табу әдістерін үйренеді

Оқушылардың басым бөлігі теңдеуге мысалдар келтіріп,

олардың мағынасын ажыратады.

Кейбір оқушылар 

күрделі есептер шығара алады.

Алдыңғы оқу

Теңдеу. Теңдеудің түбірі

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған  жаттығулар

40

Басталуы

1. Ұйымдастыру

Атмасфералық жағдайды қалыптастыру.

Миға шабул. Өткен тақырыптар бойынша сұрақтар қойылады

1. Теңдеу дегеніміз не?

2. Теңдеудің түбірі дегеніміз не?

3. Теңдеудің бір түбірі ғана болама?

4. Теңдеуді шешу дегеніміз не?

5 минут

Ортасы

Құрамында әріппен белгіленген

белгісіз саны бар теңдікті  теңдеу

деп атайды.

Теңдеуді шешу дегеніміз оның барлық түбірлерін табу немесе оның

бірдебір түбірі болмайтынына көз жеткізу.

Теңдеудің түбірі дегеніміз әріптің теідеуді

тура санды теңдікке айналдыратын мәні.

1-мысал

(45-х)⋅3=93

45-х=93:3

45-х=31

х=45-31

х=14

теңдеудің түбірі 14-ке

тең

тексеру:

(45-14)⋅3=93-тура теңдік

2-мысал

(х-13):7=2

х-13=7⋅2

х-13=14

х=14+13

х=27

теңдеудің

түбірі 27-ге тең

тексеру:

(27-13):7=2

3-мысал

72:

(х+12)=4

х+12=72:4

х+12=18

х=18-12

х=6теңдеудің

түбірі 6-ға тең

Белгісіз қосылғышты

табу үшін қосындының мәнінен белгілі қасылғышты  азайту керек.

Мысалы: х+12=18

                 х=18-12

                 х=6

Белгісіз азайғышты

табу үшін айырманың  мәніне

азайтқышты  қосу  керек.

Мысалы: х-17=18

                 х=18-17

                 х=1

Белгісіз азайтқышты

табу үшін азайғыштан айырманың мәнін азайту керек.

Мысалы: 45-х=31

                 х=45-31

                 х=14

Белгісіз көбейткішті

табу үшін көбейтіндінің мәнін белгілі көбейткішке бөлу керек.

Мысалы: 9х=36

                 х=36:9

                  х=4

Белгісіз бөлінгішті

табу үшін бөлгішіті бөліндінің мәніне көбейту керек.

Мысалы:  х:7=2

                  х=2⋅7

                    х=14

І деңгей тапсырмалары

№ 1. Теңдеудің түбірін табыңдар:

             1)

(4294 + x) : 54 = 69;           2) 1215 : (71 – y) = 27;

             3)

(1001 – z) ∙ 13 = 1157;       4) 26 ∙ (z – 23) = 2574.

№ 2. Теңдеудің түбірін табыңдар:

1)  (3728 – y) : 54 = 69;       2)  992 : (130 – x) = 62;

             3) 

(148 + z) ∙ 3 =1584;       

4)  (715 – x) ∙ 83 = 8383.

3. Теңдеудің шешімін табыңдар:

 1)  9t

+ 4t – 286 =0;         2) 14x + 9x + 11x = 272;   3) 

265 : x = 465 – 412.

Жауабы:  1) 22  2) 8  3) 5

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Теңдеудің түбірін табыңдар:

1) (425 + c) ∙ 5 = 2815;           

2) 81 ∙ (b + 47) = 4374.

Жауабы:  1) 18  2) 7

2. Бақтағы

жидектердің барлығы  37 түп. Ондағы

қарылған қарақаттан 3 түп артық , ал таңқурайдан 2 есе кем. Бақтағы қарлыған

неше түп? Бақтағы қарақат неше түп? Бақтағы таңқурай неше түп?

     Шешуі: х + (х + 3) +

2( х + 3) = 37,

                      4х = 37 – 9,

                      4х = 28,

х = 7.

Жауабы:  1) 7 түп қарақат, 10 қарлыған, 20 таңқурай 

3.  Жиһангер 5 күнде 45 км жол жүрді. Бірақ әр күні алдыңғы

күнгісінен 4 км аз жол жүрді. Жиһангер ең соңғы күні неше км жол жүрген?

Шешуі: І күн – х км десек,

                   ІІ күн – х -4, 

                 ІІІ күн – х – 8,

IV күн – х – 12,

V күн – х – 16.

x + x – 4 + x – 8 + x – 12 + x – 16 = 45, 5x = 85, x = 17.

V күн = х – 16 =1 км

Жауабы: 1 км жол жүрді

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Теңдеуді шешіңдер:

1).  91 + 48 :

(11 –b) = 99                  2). 86 – 49 : (2x – 5) = 79  

Жауабы: 1) 5 2) 6

2 . Қандай бір санды

7 –мен кеміткеннен кейін 10 есе азайтса алғашқы саннан 34  пен аз сан шықты. Алғашқы санды тап.

Шешуі:   (х – 7) : 10 = х- 34  0,1х – 0,7 = х – 34, -0,9х = - 33,3 , х = 37

Жауабы:х = 37

35 минут

Аяқталуы

1. Қортындылау

(Жинақтау+ бағалау)

1. Үйге тапсырма

Сабақты қорытындылау:

 Карточкалармен істеу.

1)Қандай теңдік теңдеу деп

аталады?

2)Теңдеудің түбірі деп нені

атаймыз?

3)теңдеуді шешу

дегеніміз  не?

Сабаққа белсенді қатысқан оқушылар бағаланады

Үй тапсырмысын беру №

5 минут

Қосымша ақпарат

Саралау - Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай

жоспарлайыз? Фармативтік бағалау түрлерін қолдану арқылы :сабақты тусынгенін

тексеру бас бармақ әдісін қалданамын.

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс

құндылығы байланыс

• Қиындық туындайтын сәт болса өзім түсіндіремін.

Сұрақтар беру арқылы

Рефлексия

Сабақтың оқу мақсаты шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма?

Мен бүкіл уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және

неліктен?

Төмендегі ұяшыққа сабақ туралы өз пікірлеріңізді

жазыңыз. Сл ұяшықтағы Сіздің сабақтың 

тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нәрсе табысты болды? (оқытуды да, оқуды да

ескеріңіз)

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды? (оқытуды да,

оқуды да ескеріңіз)

1.

2.

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар

туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?

1.

2.