Қожа Ахмет Иассауи кесенесі

Қожа Ахмет Иассауи кесенесі

            Қожа

Ахмет Иассауи кесенесі ХVI ғасыр ескерткіші. Оны Әмір-Темір Көреген салдырған.

Сопылардың өзіреті әулие Иассауи бейіті басына ХII ғасырда шағын кесене

тұрғызылған екен. Иассауи кесенесі көне замандағы ескі қорым үстіне салынған.

            Аса

үлкен порталды күмбезді құрылыстың ені – 46,5 метр, ұзындығы  - 65 метр. Орталық залдың айналасына түрлі

меқсатқа арналған 35 бөлме салынған. Әулиенің қабірханасы кесененің негізгі

орталығы болып саналады. Орталық апаң осы жерде орналасқан қола қазанға

байланысты Қазандық (Жамғатхана) деп аталған. Төбесі жалаң қабат күмбезбен

көмкерілген. Күмбездің ішкі диаметрі 18,2 метр, сыртқы диаметрі 205 метр. Қазанның

салмағы 2 тонна , сыйымдылығы 3000 литр, диаметрі 2,45 метр. Қазан Әмір

Темірдің бұйырығы бойынша 797 жылы құйылған. Оны құйған шебердің аты

Әбдул-әл-Әзиз Шарафуд –Дин ұлы Тебризи. Бұл ритуалдық қазан тек су құюға

арналған.

            Ілгеріде

қазанды сумен толтырып, жұма намаздан кейін киелі жердің суы деп келегн

мұсылмандарға таратылған.

            Кесененің

солтүстік батыс бөлігінде Мешіт бөлмесі орналасқан. Мешіт бөлмесінің батыс жақ

қабырғасында михраб бар. Михрабтың ені – 2,5 метр, биіктігі – 3,5 метр. Ол –

Меккедегі Қағбаның бағытын көрсететін жебе ұшты арқасы бар ойық орын. Мешіт

бөлмесінде дәстүрлі жұма намазы оқылған.

            Ғимараттың

оңтүстік батыс бөлігінде Асхана (Халімхана) бөлмесі орналасқан. Мұнда ритуалдық

Халім тағамы дайндалып мүсәпір кедейлерге таратылған.

            Оңтүстік

шығыс бөлігіндегі Құдықхана аңыз бойынша ХІV ғасырдың соңына таман қазылған

Құдықтан таратылған су зиярат етушілерге қасиетті су ретінде берілген.

Кесененің сотүстік батыс бөлігінде Үлкен және Кіші Ақсарай бөлмелері бар.

Бұлардың алғашқы қызметі дәруіштердің сопылық рәсімін өткізуге арналған, ал ХІV

ғасырдың соңынан бастап Үлкен Ақсарай қазақ хандарының резинденциясына айналды.

Кіші Ақсарай бөлмесі осы кезеңнен бастап ресми қонақтарды қабылдау бөлмесіне

айналды.

Кесенеде кітапхана және бірінші, екінші қабаттарға

орналасқан 20-дан астам құжыра бөлмелері болған.  

Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы арасындағы

Үкіметаралық келісіге байланысты Түркияның «Вакиф Иншаат» фирмасы 1992 жылы

кесенені қайта қалпына келтіру жұмыстарын бастады. Жұмыс барысында құрылысқа

байланысты қазба жұмыстары жүргізіліп, кесене ішінде жергенге адам 1992-1995

жылдар аралығында алынған адам сүйектері арнайы жасалған ағаг табыттарға

салыынп Рабия Сұлтан Бегім кесенесінде уақытша сақталды.      

1999 жылғы 3-маусым күні Қ.А.Иассауи кесенесінің ішіне –

кіші Ақсарай бөлмесіне қайта жерленді.